یالان دانیشماغین یول یؤندمی
دوکتور جئری
جومعه آخشامی گونو خویلوخانیم گئنه قلئیچی مورتوضون گونونو گؤی اسکییه بوکدو. یازیق کیشی آروادین قاپاز- دانلاقلاریندان جانینی قورتارسین دئیه اؤزونو ائودن ائشیگه آتمالی اولدو. ساعاتلارجا کؤچهلرده بوشو بوشونا دولانماغا باشلادی... دالغین ایدی، آرغین ایدی، آیاقلاری دالیجا گلمیردی، ائوه قاییتماق دا ایستهمیردی. بیردن اؤزونو ددهلیگی شیخ آغانین قاپیسیندا گؤردو. نسه دوشونوب قاپینی چالدی. ددهلیگی قاپینی آچیب گولر اوزله اونو ایچرییه بویور ائتدی. آنجاق اونون آسیق قاش قاباغینی گؤرونجه یوموشاق-یوموشاق، "اوغلوم بیر شئیمی اولوب؟"-دئیه سوروشدو. قلئیچی مورتوض ایشسیزلیگیندن، الینین دالی اولدوغوندان، گونده-گونده آروادی ایله دعوا-دالاش ائتدیگیندن بول-بول دانیشدیقدان سونرا گؤزلرینی دیک ددهلیگینین گؤزلرینه تیکهرک سوروشدو:
- آغا! سنی آند وئریرم او گؤزل آغازادهلریوین جانینا. منه دئگینن آخی سن نئجه بو سکسن نئچه میلیونلوق اؤرت باسدیر ماحالینین خالقینی یالان-پالانلا ایداره ائده بیلیرسن آنجاق من کیچیک بیر عایلهنی ایداره ائتمکده قالمیشام؟!
بو سؤزلردن شیخ آغا برکدن الینی دیزینه چالیب قاققاناق چکهرک گولدو:
- اوغلوم! ائله بیل سن یالان دانیشماغین یول-یؤندمینی بیلمیرسن؟
قلئیچی مورتوض چاشیردی:
- مگر یالان دانیشماغین دا یول-یؤندمی وار؟!
شیخ آغا باشی ایله "هه" دئیهرک آیدینلیق گتیردی:
- قدیم کیشیلر دئییبلر: "یالانین عؤمرو قیرخ گون اولار". یعنی قیرخ گوندن سونرا یالانین اوستو آچیلار. یالانین اوستو آچیلسا دا آدام آبیرسیز اولوب داها کیمسه اونون سؤزلرینه اینانماز. دانیشیلان یالانین اوستو قیرخینجی گونده آچیلماماق اوچون گرهک آدام اوتوزدوققوزونجو گون اونو یئنی و البته بؤیوک و شیرین بیر یالانلا اؤرت-باسدیر ائلهسین. بئلهلیکله قارشی طرف قاباقکی یالانی اونودوب یئنی یالانلا اؤرگینی خوش ائلهیهجکدیر. البته بو آرادا گرهک آدام گونده دانیشدیغی یالانلارین حسابینی دا الینده ساخلایا بیلسین...
بو آچیقلامادان قلئیچی مورتوض قاش-قاباغی آچیلدی. اگیلیب شیخ آغانین الینی اؤپمک ایستهدیگینده او دئدی:
- اوغلوم! ایندی دور گئت ائوینه، آرواد اوشاغینا موشتلوق وئر،" بایرام قاباغی ددهلیگم حسابیمیزا اللی میلیون تومن پول تؤکهجک".
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بهیشته گئتمک ایستهییرم!
دوکتور جئری
یاشاییشین تام شیرین چاغیندا، بیر اوزو قیز، بیر اوزو گلین اولان فاطوشون اری بیر ایش قضاسیندا اؤلوب اونو ایکی صغیر اوشاقلا یالقیز بوراخدی. کیمسهسیز قادین بیر مودّت بالالارینین قارنینی دویورماق اوچون او قاپی بو قاپینی چالاراق ایش آختارماغا باشلادی آنجاق ایکی یئتیم اوشاقلا کیم اونا ایش وئرردی؟ ایشوئرنلر تاپیلاندا ایسه، ایشدن چوخ اوندان باشقا ایش گؤزلهییردیلر!
الی هر یئردن اوزولن یازیق فاطوش ائنینده-سونوندا اؤزونو ساتماق فیکرینه دوشدو آنجاق بیریاندان دا آللاهدان، جهنم عذابیندان قورخوردو. چوخلو دوشونوب داشیندیقدان سونرا بیردن بئینینه ووردو گئدیب کندلرینین موللاسی شیخآغا ایله بو مؤوضو حاقیندا دانیشیب ایجازه آلسین. چادیراسینی باشینا سالیب شیخآغانین خیدمتینه یئتیشهرک احوالاتی اولدوغو کیمی اونا دانیشدیقدان سونرا سوروشدو:
- آغا باغیشلایین ها! اؤزوم قارا، اوشاقلاریمین قارنینی دویورماق اوچون من ترسآوانین جاندارما باشچیسی قوچو نیظاما وئرسم آللاه منی جهنم اودوندا یاندیرار؟
شیخ آغا استغفرالله دئییب یئره باخدی:
- قیزیم! آللاه سنی قیرخ گون جهنم اودوندا جاییر-جاییر یاندیرار!
- ترس آوانین کندخوداسی مشه ایسلام وئرسم نئجه؟-دئیه گئنه سوروشدو فاطوش.
- اوندا ایکی آی جهنم اودوندا یاناجاقسان-دئدی شیخ آغا.
- ترس آوانین موعلیمینه؟
- اوچ آی!
الی هریئردن اوزولن فاطوش فیکیرلشیب-فیکیرلشیب سون شخصین آدینی یاواشجادان آپاردی:
- ترس آوانین موللاسینا وئرسم نئجه؟!
شیخ آغانین قاش-قاباغی آچیلیب گولومسوندو:
- قیز نییه یاواشدان دانیشیرسان؟ دئنن بهیشته گئتمک ایستهییرم دا!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بیر نؤمره بؤیوک مانتو
دوکتور جئری
دونن آخشام ائشیتدیک قونشوموز موللا فرضعلی سالدیرییا اوغرایب. بتر نیگران اولدوق. اوستاد دفتری ایله بیر قوطو شیرینی باغلاییب گؤروشونه گئتدیک. یازیق یاتاغا اوزانیب زار-زار زاریلداییردی. اوز-گؤزو قاپ-قارا اولموشدو. بیزی گؤرجک آزجا قالخیب یاسدیغا دیرسکلندی. ال اؤپمهدن سونرا اوستاد دفتری سورشدو:
- آغا! الی سینایدی سیزی کیم بو گونه سالیب؟!
موللا فرضعلی دریندن بیر سولوق آلیب دئدی:
- ریا اولماسین بیلمیرم بیلیرسیز یا یوخ، من آللاه خاطیرینه محلّه مچیدینین پئشنامازلیغی ایله یاناشی شکّیات ایدارهسینده ده چالیشیرام. آخشاملار ایسه "ایضافه ثاواب" اوچون کوچه-بازاردا خالقی خوصوصیله خانیملاری "امیربه معروف و نهی از منکر" ائلهییرم. قالابالیق یئرلرده دولاناراق، " باجی توکوزو قویون ایچری"، "قیزیم یاخانی دویمهله"، "ننه جورابینی چک یوخاری توپوغون گؤرسهنیر"، " خانیم قیز گوناهدیر برکدن گولمه"، "بالام، آدام دوداغینی بویاییب ائشیگه چیخماز" دئیه خانیملاری اویاریرام. حاقدان گئچمهیک ده خانیملار دا بو تذکورلریمی موثبت قارشیلاییب تئز اؤزلرینی ییغیشدیریرلار.
موللا فرضعلینین سؤزونو کسدیم:
- آغا! هله بو احوالات ندیر؟!
موللا فرضعلی اورکدن بیر آخ چکهرک آچیقلادی:
- سیراغا گون بازاردا گزیردیم. قاباقدا اوجا بویلو- ائنلی کورکلی بیر آرواد یئهین-یئهین گئدیردی. نفس وورا-وورا آرخادان سسلندیم: آی باجی! آی باجی!.. آرواد گئری دؤنوب اؤفکه ایله "بلی" دئدی. دوغروسو آروادین بو "بلی"سیندن چاشیریب دئدیم: باغیشلایین خانیم! مومکون اولسا بیر نؤمره بؤیوک مانتو گئیهسیز یانلاریز پیرتلاییب ائشیگه!
مارقلا سوروشدوم:
- هه.. سونرا نه اولدو؟!
- نه اولاجاق! گاوورین قیزی باشماغینی چیخاردیب دوشدو جانیما!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سیزه یالان دئییبلر
دسمالکشلر اؤرت باسدیر ماحالینین شیخ آغاسینا خبر وئریرلر، موللا نصرالدین بیر مجلیسده اونون ظولمکارلیغیندان دانیشیب. شیخ آغا غضبلهنیب اونو حوضورونا چاغیریر:
- ائلهبیل باشین بدینینه آغیرلیق ائلهییر موللا!؟ ائشیتدیگیمه گؤره اوتوروب-دوروب بیزیم ظولمکارلیغیمدان دانیشیرسان؟
- حضرت آغا! سیز اؤزونوز یاخشی بیلیرسیز من همیشه ائله سؤزلر دئیهرم کی یئنی اولسون، غریبه اولسون. کیمسهنین ائشیتمهدیگی، بیلمهدیگی، دانیشمادیغی سؤزلر اولسون. سیزین ظولمکارلیغینیز هامینین بیلدیگی، دانیشدیغی کؤهنه بیر شئیدیر. بورادا نه غریبهلیک، نه یئنیلیک وار کی من ده دانیشام؟ سیزه یالان دئییبلر.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یئنی دسمالکش
دوکتور جئری
ترسآوادا ان اؤنملی وظیفهلردن بیری شیخ آغانین دسمالکشلیگیدیر.بو اوزدن اؤرت باسدیر ماحالینین یالتاقلار قوُرومو، دؤرد ایلدن بیر، یوزلرجه کؤنوللو دسمالکش آراسیندان ان یاخشیسینی سئچیب شیخ آغانین قوللوغونا گؤندریر. بو دؤورده بللی اولمایان ندنلره گؤره شیخ آغا اؤز دسمالکشینی اؤزو سئچمک ایستهدی.
- سن منیم دسمالکشایمسن؟-دئیه شیخ آغا بیرینجی دسمالکشدن سوروشدو.
- ائلهدیر آغا! من سیزین اصیل دسمالکشاینیزم!- دئدی بیرینجی دسمالکش.
- هئچ ده دسمالکشلره بنزهمیرسن؟
بیرینجی دسمالکش اوزولوب:
- آغا بویوردوغونوز کیمی دئییل!- دئیه جیبیندن اوزونسوْو بیر کاغیذ چیخاریب شیخ آغایا اوزاتدی - سیز منیم کارنامهمه باخینیز، اوتوز ایلدن چوخدور، رادیو، تلویزیون، مطبوعات و ایجتیماعی شبکهلرده جان و دیلدن سیزین دسمالکشلیگینیزله مشغولام.
شیخ آغا ایکینجی دسمالکشی ایچرییه چاغیردی:
- سن منیم دسمالکشایمسن؟
- قوربانیز اولوم آغا، ائلهدیر.
- آمما هئچ دسمالکشلره بنزهمیرسن؟
ایکینجی دسمالکش شیخ آغانین آیاقلارینا دوشدو:
- قوربانین اولوم آغا! ایجازه وئرینیز باشماقلارینیزی یالاییم تا بیلهسینیز من نه قدر دسمالکشم!
شیخ آغا بونو دا ردّ ائلهییب اوچونجو دسمالکشی ایچری آلدی.
- سن منیم دسمالکشایمسن؟
- بلی آغا من سیزین دسمالکشاینیزم!
- هئچ ده دسمالکشلره بنزهمیرسن.
- حاقلیسینیز آغا من هئچ ده دسمالکشلره بنیزهمیرم!
- آمما ائله بیل، بیرآز دسمالکشلره بنزهییرسن.
- دوز بویورسونوز آغا! من بیرآز دسمالکشلره بنزهییرم.
- یوخ.. سن بیرآزدان چوخ دسمالکشلره بنزهییرسن.
- دوغرودور آغام من بیرآزدان چوخ دسمالکشلره بنزهییرم.
سورغو- یانیتلار بو گئدیشله گئدرکن، شیخ آغا قاپی آغزیندا دایانان یالتاقلار قورومونون باشقانینا سسلندی:
- من دسمالکشیمی سئچدیم؛ او بیری دسمالکشلری اؤتورون گئتسینلر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ایکی امکلی پارکدا گؤیرچینلره دن آتیردیلار.
بیرینجیسی، "بو گؤیرچینلره دن
آتاندا سیاستچیلریمیز یادیما دوشور" دئدی. ایکینجی امکلی، "ندن؟"
دئیه سوروشونجا، بیرینجیسی دئدی:
یئرده اولاندا الیمیزدن یئییرلر؛ اوچونجا
باشیمیزا سیچیرلار!
***
جومهور باشقانینین آروادی بازاردان قاییداندا ارینه دئدی:
- کوچه-باجادا هامی سنه یامان-یوغوز دئییر.
جومهور باشقانی شاشقین-شاشقین فیسیلدادی:
- آخی نییه؟ من کی بیر ایش گؤرمهمیشم!
***
گئجه یاتاندا، جومهور باشقانی آداییندان آروادی
سورشور:
-سئوگیلیم! دوزنو دئ؛ سئچکیلری قازانسان نه
ائدهجکسن؟
آدای:
- بوتون موخالیفلریمی توتوب زیندانا
باساجاغام، داها دوغروسو بیر دیکتاتور اولاجاغام!
آرواد:
- یا چیخماسان؟
آدای:
- اوندا آزادیخواه اولاجاغام!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یئلعوضین یئری بوش
دوکتور جئری
جومهور باشقانی سئچکیلرینه یاخینلاشدیقجا، آدایلارین بیربیرلرینی یولسوزلوغا ایتّیهام ائتمه بازاری دا قیزیشماقدادیر. دونن قزئتده بیرسیرا آدایلارین آدلارینی گؤزدن گئچیریرکن اؤز-اؤزومه دئدیم: یئلعوض یئرین بوش!
یئلعوض منیم ایلک اوخول صینیفداشیم ایدی. آتاسی آرابا اوستونده قارا تورپ ساتاردی. او چوخ یاخشی بیر اوغلان ایدی آنجاق پیس بیر داورانیشا صاحیب ایدی. بو اوزدن موعلیمیمیز آرا-سیرا اونون یئرینی کلاسدا دگیشدیردی. یئلعوض همیشه نیمکتده ایکی اوشاغین اورتاسیندا اگلشردی. پیس داوارنیشینا گلینجه، او هردن ایکی بارماغی ایله بورنونو سیخاراق قیشقیراردی:
- پوف.. پوففف، کیمی ایدی پیسیتدی؟!
سونرا سول یا ساغ طرفینده اوتوران اوشاغین اوزونه ایکی الی ایله بوغما باساراق دئیردی:
- اده سن ایدین پیسیتدین؟!
سوچلانمیش اوشاق یا کوسردی یا دا آغلایاراق شیکایت ائلهمگه دفتر اوتاغینا قاچاردی.
بیلمیرم بلکه یئلعوضین بو پیس داورانیشی قارا تورپون تأییریندن ایدی یا دا او اؤزونو اوشاقلیقدان جومهورباشقانی آدایی اولماغا یئتیشدیردی.
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سس بومباسی
دوکتور جئری
اؤرت باسدیر ماحالینین دیش ایشلر باخانی
دوختور زریفین گیزلی سس فایلینین یاییلماسینین چالخانتیلاری مملکندده یاتیشمامیشکن، اؤلکهنین سیاسی، ایقتیصادی،
فرهنگی، اعتقادی ارکانینی سارسیدان بیر آیری سس فایلی دوشمنلر طرفیندن
سوسیال شبکهلرده یایینلاندی. بو سس فایلی ترسآوا شیخ آغاسینین اوغوللوغو قلئیچی مورتوضا منسوبدور.
شیخ آغانین بویروغو ایله بو فایلی یایانلار، دینلهینلر توتوقلاناراق آغیر جزایا چاتدیریلاجاقلار.
شیخ آغانین گؤزوندن ایراق، بو اوچ ساعاتلیق فایلین اون دقیقهسینی حوضورلارینیزا سونوروق:
فایلی دینلهمک اوچون بورایا تیکلهیین
بؤلوم: ساتیریک یازیلار
ویجدان آغریسی
دوکتور جئری
شیخ آغانی ویزیت ائلهمگه گئتمیشدیم. رنگی
پؤرتولموشدو. فیشارینی اؤلچدوم؛ یوکسک ایدی. " آغا! هارانیز آغریییر؟"دئیه
سوروشدوم. دینیب دانیشمادی. ترس-ترس اوغوللوغو قلئیچی مورتوضا باخدیم:
- دونن آغانین حالی چوخ یاخشی ایدی بوگون نولوب
بیلهسینه؟!
قلئیچی فیسیلدادی:
- سنین قاباغینجا، ددهلیگیم گؤپ تی وی ایله موصاحیبه ائدیردی. هارادانسا دیلینه دوغرو بیر سؤز گلدی. ایندی ویجدان آغریسی توتوب..
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
گئنه سکینه دایی قیزی نای نای...
دوکتور جئری
آخشام چاغی خیاباندا اوستاد دفترییه توش گلدیم. هارایاسا گئتمکده ایدی. دایانیب بیرآز اویان-بویاندان دانیشاندان سونرا بیردن اوستاد سوروشدو:
- دوکتور! کؤنلون کاباب ایستهمیر؟
گؤزلریم ایشیقلاندی:
- نئجه ایستهمیر؟ دؤرد ایل اولار کاباب یئمهمیشم!
قولومدان یاپیشیب منی دالیسجا چکهرک دئدی:
- بئله ایسه منیمله گل..
چوخ چکمهدی بؤیوک بیر تالارین قاباغیندا دایاندیق. دوغرودان ایچریدن کاباب ایگی گلیردی! آغزیمین سویونو اوداراق اوستاد دفتریدن سوروشدوم:
- هله دئمهدین، بو قوناقلیق نه موناسیبته گؤره دیر؟
گولومسهدی:
- دوکتور وکیلزادهنی تانییبرسان؟!
دوداغیمی بوزوب باشیمی توولادیم:
- یووووخ تانیمیرام!
اوستاد بیرآز طرفین بیوگرافیسیندان دانیشاندان سونرا آرتیردی:
- دوکتور وکیل زاده مجلیس سئچکیلرینه آدای اولوب بو اوزدن...
- بونو بیرآز تئز دئیردین دا!- دئیه اوستادین سؤزلرینی یاریمچیق قویدوم. ایچرییه گئچدیک. تالاردا جاماعات قیم-قیم قیمیلداییردی. اؤزوموزه یئر تاپیب اگلشدیک. هاندان-گئچدن دوکتور وکیلزاده گلیب میکروفونون دالینا گئچهرک دانیشماغا باشلادی:
- دگرلی همشهریلریم! منی لاییق گؤروب سئچهسینیز: ایشسیزلره ایش وئرهجگم، سوبایلاری ائولندیرهجگم، شهری آباد ائلهجهیم، کارخانا تیکهجگم، میلّتین باتقین حاقلارینی آلاجاغام....
اوستاد دفتری آغزینی قولاغیما یاخینلاشدیریب یاواشجا پیچیلدادی:
- گئنه سکینه دایی قیزی نای نای...
***
دوکتور وکیلزاده نین دانیشیغی بیتدیکده، برنامهنین آپاریچیسی میکروفونون آردینا گئچیب دئدی:
- قوناقلاریمیز! پذیرایی اولماق اوچون ایکینجی قاتا بویورسونلار.
باسا-باسلا تالارین ایکینجی قاتینا قالخدیق. اؤزوموزه یئر تاپیب اوتوردوقدا تئز سوروشدوم:
- اوستاد هله دئ گؤرک بو سکینه دایی قیزی نای نای جریانی نمنه دیر؟!
اوستاد گولومسهیهرک دئدی:
- ییرمی نئچه ایل بوندان اؤنجه تهراندان تبریزه گلیردیم. بایرامی قاباغی اولدوغو اوچون اوتوبوس تاپیلمیردی. بو اوزدن جادهنین قیراغیندا دوروب بیر یوک ماشینینا میندیم. شوفر بؤیوک آدلی بیر آدام ایدی. اویان-بویاندان چوخلو دانیشاندان سونرا یورولوب بیلهسیندن سوروشدوم. بؤیوک آغا! کاست-زادین یوخدو بیرآز قولاق آساق! بؤیوک آغا، نییه یوخدور دئیه تئز داشبورددان بیر کاست چیخاردیب ضبطه قویدو: بالام نای.. گولوم نای.. سکینه دایی قیزی نای نای. ماهنینی ائشیتدیکده قاینانام سکینه دایی قیزی یادیما دوشدو. ائتدیگیم اؤنریدن پئشمان اولدوم. دیشمی دیشمه قیسیب ماهنینین بیتمهسینی گؤزلهدیم. اوچ- دؤرد دقیقهدن سونرا ماهنی بیتیب یئنی ماهنی باشلاندی: بالام نای..گولوم نای .. سکینه دایی قیزی نای نای. بؤیوک آغایا دؤنوب دئدیم: ائله بیل ضبطینده ایشقال وار. کاستی گئنه باشدان اوخوتدو. بؤیوک آغا گوله-گوله آچیقلادی: ضبطده ایشقال یوخدور. بو ماهنینی چوخ سئودیگیمدن کاستین ایکی اوزونو بو ماهنیدان دولدورموشام!
من قاققاناق چکیب گولدوگومده کابابلار میزین اوستونه دوزولدو. آرتیق قارینم قورولداماغا باشلامیشدی. ال آتیب بوغلایان کابابلاردان گؤتوروب آغزیما قویوب چئینمگه باشلایاندا اوستاد دفتری سوروشدو:
- دئمهدین نظرین دوکتور وکیل زادهیه گؤره نمنه دیر؟ نئجه آدامدیر؟
آغزیمداکی کابابی اوداراق دئدیم:
- خاین آداما بنزهییر!
اوستاد دفتری چاشیردی:
- نئجه؟.. نئجه؟.. سن هارادان بیلدین؟!
کابابلاری گؤستریب دئدیم:
- خیانتی بورادان بللی دیر، هله مجلیسه گئتمهمیش قویون اتی یئرینه برزیلی ات میلّتین خوردونا وئریر!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
یانلیش سیاست
دوکتور جئری
ایکی ائششک چمنلیکده گزیشیریدیلر. بیر دینج یئره یئتیشنده، ائرکک ائششک دئدی:
- گل بیرآز دیلخوشلوق ائلهیک!
قانجیق ائششگین یاناقلاری قیزاردی:
- یوخ اولماز!!
ائرکک ائششک دیل تؤکدو:
- نییه اولماز جانیم؟!
قانجیق ائششک باشینی آشاغی سالدی:
- صاباح قودوغوموز اولسا، اونو کیم بؤیودهجک؟!
ائرکک ائششک دؤشونو قاباغا وئردی:
- ایکیمیز بؤیودهجهییک!
یاریم ساعاتدان، ائرکک ائششک یولونو توتوب گئدنده، قانجیق ائششک یالواردی:
- هارا گئدیرسن؛ بس قودوغوموز نه اولاجاق؟!!
ائرکک ائششک آرخاسینا باخمادان میزیلدادی:
- باشلی باشینی ساخلاسین!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر